W 1933 roku w Żywcu, na wzgórzu zwanym Grojec, wzniesiono krzyż, który miał być symbolem przynależności do Kościoła i do Państwa. Krzyż miał ponad 6 m wysokości i górował nad całą okolicą. We wrześniu 1939 r. Żywiec został wcielony do Niemiec, a mieszkających w okolicy Polaków wysiedlono. Na ich miejsce sprowadzono niemieckich osadników z rumuńskiej Bukowiny. Zaczęto niszczyć wszystko co polskie. Żywiecki krzyż został nocą ukryty.
W czasie wojny z powiatu żywieckiego zginęło 20 tys. mieszkańców. Po wojnie, już jesienią 1945 roku, krzyż przechowywany przez całą wojnę uroczyście powrócił na dawne miejsce na Grojcu. Jednak co jakiś czas „nieznani sprawcy” niszczyli krzyż, który następnie był pracowicie naprawiany przez mieszkańców. Do czasu, gdy po kolejnym zniszczeniu zaniechano jego odbudowy. Dopiero w pierwszą rocznicę powstania „Solidarności” 31 sierpnia 1981 roku krzyż ponownie stanął na Grojcu. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 krzyż tak jak dawniej był niszczony przez „nieznanych sprawców” i naprawiany przez mieszkańców. O historii żywieckiego krzyża opowiadają świadkowie tamtych wydarzeń.
Jest w Żywcu krzyż / There is a Cross in Żywiec – 25', 1996, dir. Ludmiła Niedbalska
In 1933, a cross was raised on Grojec hill, to symbolize the region’s bonds with the Church and the Polish state. Standing at over six metres high, it dominates the whole area. In September 1939 Żywiec was incorporated into Germany. Poles were expelled from the towns and neighbouring villages, and replaced by German settlers from Romanian Bukovina. Everything Polish was methodically destroyed, including the crucifix, which one night was carried away and hidden by the locals. In World War II, 20 thousand people from the Żywiec area perished. After the war, in the autumn of 1945, the cross, which had been preserved all through wartime, ceremoniously returned to its old place on the hill. But once in a while ‘unknown perpetrators’ would damage the cross, which was then painstakingly mended and restored. Until one day it was not. Not until the first anniversary of the birth of the Solidarity Trade Union, on 31 August, 1981 was the crucifix raised again. After the introduction of martial law on 13 December, 1981 the cross again suffered damage by ‘unknown’ hands and was again mended by local people. The story of the cross is told by witnesses.