Wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej na teren Polski rozpoczęło się organizowanie komunistycznych struktur władzy. Rządy objęli ludzie wybrani przez Kreml, wśród nich polscy komuniści - agenci NKWD. Rozpoczęto też budowanie, według sowieckich wzorów, aparatu bezpieczeństwa, który miał pomóc formacjom NKWD i oddziałom kontrwywiadu Smiersz w spacyfikowaniu Polski. W 1945 roku w powiatowych i wojewódzkich Urzędach Bezpieczeństwa oraz w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego pracowało ponad 300 radzieckich doradców. Kadry polskie, 200 osób, przeszkolono na kursach NKWD w Kujbyszewie. Ponadto kilkaset kluczowych etatów zarezerwowano dla obywateli ZSRR. Do jesieni 1946 roku całe dowództwo i sztab Wojska Polskiego stanowili oficerowie radzieccy. Film dowodzi, że od 1944 roku NKWD i GRU były na terenie naszego kraju wszechwładne, a wpływy agentów radzieckiej policji politycznej i kontrwywiadu trwały co najmniej do 1989 roku. Film realizowano w sytuacji, kiedy archiwa były nadal niedostępne. Zdobywane różnymi sposobami dokumenty pozwalały jednak odsłonić niektóre tajemnice przeszłości. O działaniu służb wywiadu wojskowego i cywilnego ZSRR i Rosji na terenie Polski mówią w filmie: Władimir Bukowski - mieszkający na Zachodzie rosyjski opozycjonista, który w 1992 roku, na zaproszenie Borysa Jelcyna, był ekspertem Sądu Konstytucyjnego oceniającego legalność rozwiązania KPZR i przez 6 miesięcy miał dostęp do radzieckich archiwów; Władimir Rezun - agent GRU, który po ucieczce na Zachód przybrał nazwisko Wiktor Suworow; Oleg Gordijewski - człowiek, który przez 10 lat działał jako podwójny agent, a z ZSRR uciekł wywieziony w bagażniku samochodu; Nigel West - poseł brytyjskiego parlamentu, członek komisji kontroli służb specjalnych; Joachim Gauck - szef archiwum Stasi po byłej NRD; Henryk Piecuch - były pułkownik Wojsk Ochrony Pogranicza, redaktor miesięcznika "Granica"; Janusz Onyszkiewicz – były szef MON oraz Krzysztof Kozłowski i Antoni Macierewicz - byli ministrowie spraw wewnętrznych.
Polska w imperium GRU i KGB / Poland within the Empire of the Russian Military Intelligence GRU and the KGB – 52', 1997, dir. Jolanta Kessler-Chojecka
As soon as the Red Army entered Polish territory, the structures of communist authorities started to be organized. Polish communists – NKVD agents, hand-picked by the Kremlin – were placed at the helm of government. At the same time, the security apparatus was built according to Soviet models, with a view of helping NKVD formations and the Soviet Army’s counter-intelligence organisation Smersh in the pacification of Poland. In 1945, over 300 Soviet advisers worked in the Polish Ministry of Public Security and its provincial branches. Polish personnel underwent training at NKVD courses. Until the autumn of 1946 the entire command of the Polish Army was made up of Soviet officers.
The film shows that from 1944 onwards the Soviet secret police and counter-intelligence services played an omnipotent role in Poland, their agents exerting an impact at least until 1989. At the time of the production of the film, there was no access to any archives, but the documents that were gained in various ways made it possible to unravel some of the mysteries of the past.
Among those talking about the activities in Poland of the military and civilian intelligence services of the Soviet Union and Russia are Vladimir Bukowski (Russian dissident living in the West who, as an expert on the Constitutional Tribunal to which he was invited by President Yeltsin, had access to Soviet archives for six months), Vladimir Rezun (former agent of military intelligence GRU who assumed the name Victor Suvorov after his defection to the West), Oleg Gordievsky (former KGB Bureau chief in London who was also an agent of the British Secret Intelligence for ten years and was taken out of the Soviet Union in the boot of a car), Rupert Allason (former Conservative British MP and espionage writer under the pen name Nigel West), Joachim Gauck (Federal Commissioner for the Stasi Archives of East Germany in 1990-2000), Henryk Piecuch (retired colonel of the Polish Army’s Border Protection Forces), Janusz Onyszkiewicz (former Minister of Defence) and Krzysztof Kozłowski and Antoni Macierewicz (former Ministers of the Interior).