„Oddział do zadań specjalnych. Parasol” – 26', 1993, reż. Krzysztof Tchórzewski

Film opowiada historię batalionu. Późną wiosną 1943 r. cichociemny kpt. Adam Borys "Pług" otrzymał rozkaz zorganizowania oddziału dywersyjnego. Zwrócił się do kierownictwa Szarych Szeregów z prośbą o przekazanie mu do dyspozycji 75 harcerzy, i na przełomie lipca i sierpnia (przyjmuje się datę 1 sierpnia) 1943 roku jednostkę utworzono. W wyniku reorganizacji Grup Szturmowych Szarych Szeregów oddział przejął zadania Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych, czyli przede wszystkim wykonywanie wyroków śmierci wydanych przez Polskie Państwo Podziemne na głównych zbrodniarzy hitlerowskich. Pierwotnie oddział nosił kryptonim „Agat” (od Anty-Gestapo), następnie, zmieniono kryptonim oddziału na „Pegaz”, co było skrótem słów „przeciw Gestapo”. W wyniku kolejnej reorganizacji w maju 1944 przyjęto nazwę „Parasol”. 7 września 1943 roku przeprowadzono pierwszy wyrok - na komendancie Pawiaka, Franzu Bürcklu. Akcja zakończyła się pełnym powodzeniem. Do najważniejszych zadań bojowych przeprowadzonych przez żołnierzy „Parasola” zalicza się Akcję Kutschera (1 lutego 1944 roku). Było to starannie zaplanowane przedsięwzięcie, mimo to zginęło podczas niego czterech żołnierzy Batalionu: „Lot”, „Cichy”, „Sokół” i „Juno”. Podczas powstania warszawskiego batalion „Parasol” wszedł obok batalionu „Zośka” w skład zgrupowania Kedywu Komendy Głownej AK - „Radosław”. W momencie mobilizacji (1 sierpnia 1944) zadaniem Kedywu na Woli była osłona znajdującej się tam Komendy Głównej AK. W chwili koncentracji batalion liczył ok. 280 ludzi z czego 172 ze składu konspiracyjnego i ok. 100 ochotników, którzy napłynęli do oddziału w pierwszych godzinach powstania. 3 sierpnia 1944 stan batalionu powiększył się do 541 osób, by 8 sierpnia osiągnąć stan 574 żołnierzy, z czego 369 z konspiracyjnego składu. Nie dołączyło do oddziału 80 ludzi, którzy brali udział w walkach w ramach innych oddziałów AK. 1 sierpnia 1993 roku, w 50 lat po utworzeniu Oddziału, odbyły się uroczystości rocznicowe. Wspominają żołnierze „Parasola”: Tadeusz Chojko ps „Bolec”, Halina Dunin-Karwicka ps „Janina”, Stanisław Jastrzębski ps. „Kopeć”, Danuta Kaczyńska ps. „Lena”, Włodzimierz Malento ps. „Góral”, Wiesław Raciborski ps. „Robert”, Maria Stypułkowska-Chojecka ps. „Kama”, Jerzy Zapadko ps. „Mirski”.

 

Oddział do zadań specjalnych. Parasol / Special Operations Unit. Parasol Batallion – 26', 1993, dir. Krzysztof Tchórzewski 

The film tells the story of the ‘Parasol’ Batallion in the Warsaw Uprising of 1944. In the spring of 1943 Captain Adam Borys received an order to organize a sabotage unit. He asked the commanders of Grey Ranks (a codename for the underground Polish Scouting Union) to place 75 scouts at his disposal. They formed the backbone of a unit which, following subsequent re-organizations, developed, into the ‘Parasol’ Battalion. Its main goal was to carry out executions of Nazi criminals on the basis of the verdicts pronounced by the special courts of the Polish Underground State. Its most spectacular actions included ‘Operation Kutschera’ – the assassination of Franz Kutschera, SS and Police Leader of the Warsaw District.

During the Warsaw Uprising, the ‘Parasol’ Batallion was incorporated into Home Army‘s Kedyw (Directorate for Sabotage).

On 1 August 1993, former members of ‘Parasol’ met to commemorate the 50th anniversary of their unit.  The film includes reminiscences by Tadeusz Chojko codename ‘Bolec’, Halina Dunin-Karwicka ‘Janina’, Stanisław Jastrzębski ‘Kopeć’, Danuta Kaczyńska ‘Lena’, Włodzimierz Malento ‘Góral’, Wiesław Raciborski ‘Robert’, Maria Stypułkowska-Chojecka ‘Kama’ and Jerzy Zapadko ‘Mirski’.

 

Media Kontakt, ul. Wilcza 12 C, 00-532 Warszawa, tel. +48 22 627 28 31, fax. +48 22 622 60 13
design©pixele.net