Na początku grudnia 1980 roku płk Ryszard Kukliński poinformował Amerykanów, że na spotkaniu ze Sztabem Generalnym radzieckich sił zbrojnych gen. Hupałowski i płk Puchała, zgodnie z rozkazem szefa MON gen. Wojciecha Jaruzelskiego, przedstawili plan wkroczenia do Polski Armii Sowieckiej oraz Ludowych Armii NRD i Czechosłowacji, pod pretekstem wspólnych manewrów. Siły te miały wynosić łącznie 18 dywizji. Rok później w Polsce wprowadzono stan wojenny. Czym kierowali się dowódcy Wojska Polskiego dopuszczając, a nawet planując wejście obcych wojsk w granice swojego kraju? Czym kierowali się wprowadzając stan wojenny? Czy rzeczywiście takie posunięcie zapobiegło wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski, a może raczej było wynikiem walki o władzę wewnątrz PZPR? Czy świat zachodni dał gen. Jaruzelskiemu ciche przyzwolenia na wprowadzenie stanu wojennego, by nie dopuścić do wojny domowej lub interwencji sowieckiej? To, co stało się 13 grudnia 1981 roku podtrzymało podział jałtański na świecie, przedłużając agonię komunizmu o 10 lat, dekadę bezpowrotnie straconą dla Polski. Czy jednak możliwe było inne rozwiązanie? Film stara się odpowiedzieć na te pytania. W roli narratora wystąpił Zbigniew Bujak. Przedstawiono świadectwa polskich, sowieckich i amerykańskich polityków. Są to: Wojciech Jaruzelski, Mieczysław Rakowski, Stanisław Kania, Stanisław Ciosek, Zdzisław Rurarz, płk Ryszard Kukliński (w nagraniach archiwalnych), Anatolij Grabikow - wówczas szef Sztabu Układu Warszawskiego, Władimir Bukowski, Jan Nowak-Jeziorański, Zbigniew Brzeziński, Richard Pipes. Polityka sowiecka wobec naszego kraju stała się agresywna. Nieoczekiwanie gen. Ustinow wydał rozkaz o wspólnych ćwiczeniach wojsk Układu Warszawskiego, które miały się zacząć nie później niż 10 grudnia 1980 roku. Dało się zaobserwować koncentrację wojsk radzieckich na wszystkich granicach Polski, także na morzu. Dobitnie świadczyły o tym zdjęcia satelitarne. Potem nastąpił cały ciąg wydarzeń - telefonów, narad. Naciski strony sowieckiej, by Polacy unormowali sytuację wewnętrzną swego kraju, groźby wejścia do Polski obcych wojsk i odwlekanie tej decyzji w związku z możliwością przerodzenia się takiego rozwiązania w rozlew krwi... Uczestnicy i świadkowie wydarzeń przypominają tamte pełne napięć dwanaście miesięcy, które zdecydowały o losach Polski. Film nie dają jednak ostatecznych odpowiedzi na postawione wcześniej pytania. Wyciągnięcie wniosków z przytaczanych relacji pozostawiają widzom.
Od Grudnia do Grudnia / From December to December – 52', 1997, dir. Ryszard Bugajski
At the beginning of December 1980, Colonel Ryszard Kukliński informed the Americans that Polish military leaders, acting on the order of Defence Minister General Wojciech Jaruzelski, outlined a plan for outside military intervention in Poland, during a meeting with the General Staff of the Soviet Armed Forces. A total of 18 divisions of the Soviet, East German and Czechoslovak armies were to enter Polish territory under the pretext of joint manoeuvres. They were due to begin before 10 December, 1980. Satellite pictures provided evidence of the concentration of Soviet troops along Polish borders and at sea. A year later, martial law was declared.
What lay behind Poland’s military leaders’ decision to plan an external intervention and subsequently to introduce martial law? Did the imposition of martial law really prevent a Soviet intervention or was it the outcome of a power struggle within the Polish United Workers Party? Did the West give silent approval to General Jaruzelski’s crackdown on Solidarity in order to avert the danger of both civil war in Poland and Moscow’s intervention? The imposition of martial law on 13 December 1981 prolonged the division of Europe resulting from the Yalta Conference and, consequently, the agony of communism for another ten years. It was a lost decade for Poland but was there any other possible scenario? The film addresses these questions but does not give any conclusions. These are left to the viewers.
The film is narrated by Zbigniew Bujak, one of Solidarity leaders in the 1980s. The interviewees include Polish, Soviet and American politicians Wojciech Jaruzelski, Mieczysław Rakowski, Stanisław Kania, Stanisław Ciosek, Zdzisław Rurarz, Colonel Ryszard Kukliński (archive recordings), Anatolij Grabikov (Chief of Staff of the Warsaw Pact), Vladimir Bukowski, Jan Nowak-Jeziorański, Zbigniew Brzeziński and Richard Pipes.